سام قندچی

http://www.ghandchi.com/723-kurdistan-autonomy.htm

"در و دیوار به هم ریخته شان بر سرم می شکند..." (نیما یوشیج)

دوست عزیز، عبدالله مهتدی، اخیراً در مصاحبه خود، پس از انتقادهایی که در جنبش سیاسی سراسری ایران نسبت به توافقنامه تازه حزب دمکرات کردستان ایران و حزب کومله‏ کردستان ایران شد، گفته است که طرح او برای کردستان ایران ایجاد منطقه ای کردنشین از چند استانی است که در حال حاضر کردهای ایران در آنها زندگی می کنند و این منطقه را بخشی از سیستم فدرال در ایران آینده توصیف کرده است. مهم نیست که چنین منطقه ای درون یک فدرال اتنیکی تعریف شود (1) یا در داخل یک سیستم فدرال استانی (2) و یا یک منطقه خودمختار در ایرانی با حکومتی متمرکز. نتیجه همگی، منطقه ای خودمختار برای کردها ست حال چه کردها را قوم بنامیم یا ملت. بحث نه بر سر فدرالیسم است و نه بر سر تعریف قوم و ملت.

جنبش سراسری ایران در واکنش به این برنامه احزاب کردی، حتی بررسی طرح هایی نظیر فدرالیسم برای آینده ایران را نیز به کنار گذاشته است (3). اساس بیانیه مشترک پیشنهادی هر دو حزب کردی این است که مردم کردستان در منطقه ای خودمختار زندگی کنند، نه در استانهایی دارای پیشینه های اتنیکی گوناگون و پذیرای تلاشی فارغ از قومیت و نژاد و ملیت برای دموکراسی و پیشرفت. به عبارت دیگر طرحی واپسگرایانه برای بازگشت به دوران فئودالی حکومت خودمختار اردلانها که پیش از سلطنت ناصرالدین شاه قاجار در ایران برقرار بود (4).

درست است که حکومت اقلیم کردستان عراق امروز چنین وضعیتی دارد و حتی ممکن است بعداً جمهوری مستقلی بشود. اما این امر ناشی از شرایط خاص پس از حمله آمریکا به عراق، و پشتیبانی آمریکا از نیروهای احزاب کردی معتقد به خودمختاری کردستان عراق در جریان جنگ بود. جدایی آذربایجان شمالی از ایران نیز در پی جنگ ایران و روسیه در زمان فتحعلیشاه انجام گرفت، و در پی از هم پاشیدگی اتحاد شوروی به یک جمهوری مستقل تبدیل شد. به این رویدادهای تاریخی نمی توان به عنوان دلیلی برای توجیه طرح های ایجاد مناطق خودمختار در ایران، یا هر کشور دیگری استناد کرد. 

نتیجه اینگونه طرح ها، جلوگیری از امکان رشد مشترک برای مردمانی با پیشینه های نژادی و قومی و ملی مختلف است (5). نمونه هایی در بسیاری از کشورهای آفریقایی، آسیایی و اروپایی نیز دیده می شود، که جز فاجعه دیکتاتوری های محلی واپسگرا حاصل دیگری نداشته است، و به همین دلیل است که جنبش دموکراسی خواهی ایران تجزیه طلبی را محکوم می کند (6).

حدود 65 سال پیش جمهوری مهاباد همین برنامه خودمختاری را برای کردستان مطرح کرد و جمعی از با فرهنگ ترین نخبگان کردستان در آن شرکت کردند، که پدر عبدالله مهتدی از وزیران دولت قاضی محمد ازجمله آنها بود. دولت مهابادی که با حمایت شوروی استالینی بوجود آمد در پی توافق جهانی ترومن با استالین و مذاکرات قوام السلطنه با شوروی، توسط ارتش ایران قلع و قمع شد، ضمن آنکه نیروهای ملی و حتی گروههای چپ در بقیه نقاط ایران هم از آن دفاع نکردند. رویدادی مشابه با اشتباهی مشابه نیز در همان زمان در آذربایجان رخ داد، که نتیجه اش رو در رویی دو بخش جنبش سیاسی و مدنی ایران بود.

در انقلاب 57 دوباره همین اشتباه تکرار شد و نخبگانی در کردستان، نظیر شادروان عبدالرحمن قاسملو، مجدا شعار "ده موک راسی بو ایران خود موختاری بو کوردان" را پیش کشیدند، و گرچه در نخستین سالگرد انقلاب، حزب های دموکرات و کومله توانستند برای مدتی کوتاه ضمن تسخیر مهاباد و سنندج قدرت را در آن نقاط به دست گیرند اما مذاکراتشان با دولت موقت مهدی بازرگان برای تدوام بخشیدن به یک دولت خودمختار در چارچوب طرح 26 ماده ای به نتیجه نرسید و با سقوط دولت نیمه لیبرال در تهران طرح حمله به کردستان نیز جدی تر شد، و دست آخر با آغاز جنگ عراق، جنبش مدنی و سیاسی در کردستان نیز عملا قلع و قمع شده بود هرچند مبارزان کردستان مورد حمایت جنبش سیاسی نقاط دیگر ایران قرار داشتند.

 نه در زمان قاضی محمد، نه در زمان انقلاب 57 و نه در زمان حاضر دلیل پای گذاشتن برخی نخبگان سیاسی ایران در راه واپسگرای خودمختاری، دولت های خارجی نبوده اند، هرچند که بسته به منافعشان در برهه هایی مختلف از چنین طرح هایی دفاع کرده اند.  این سابقه نه به دوران جمهوری مهاباد، بلکه به زمان اسماعیل آقا سمیتقو بر می گردد که در دوران مشروطیت علیه مشروطه خواهان می جنگید و برای بریتانیا از چاه های نفت کرکوک در عراق حفاظت می کرد.

رهبران کرد از دوران قاضی محمد تا به امروز اساساً نه مانند اسماعیل آقا سمیتقو وابسته بودند و نه ضد مشروطه، بلکه اشتباهشان در گزینش برنامه غلط و واپسگرایانه خودمختاری برای کردستان بوده است. آیا زمان آن نرسیده است که همراه جنبش دموکراسی خواهی در کل ایران برای سعادت و خوشبختی ایران در جامعه ای متشکل و برخوردار از پیشینه های رنگارنگ قومی و ملی فعالیت کنیم؟ 
 

به امید جمهوری آینده نگر دموکراتیک و سکولار در ایران،

سام قندچی

IRANSCOPE
http://www.ghandchi.com

بیست و پنجم مهرماه 1391

پانویس:

1. فدرالیسم قومی طرحی ارتجاعی برای آینده ایران -ویرایش دوم
http://www.ghandchi.com/555-FederalismeGhomi.htm 
Ethnic Federalism a Reactionary Plan for Iran's Future- Second Version
http://www.ghandchi.com/555-FederalismeGhomiEng.htm
 
2. فدرالیسم استانی و روند دموکراتیزه کردن ساختار قدرت
http://www.ghandchi.com/535-FederalismeOstani.htm
 
3. مدینه فاضله قومی-ویرایش دوم
http://www.ghandchi.com/543-MadinehFazeleh.htm
 
4. کتاب کردها و شکل گیری دولت مرکزی در ایران-ویرایش دوم
http://www.ghandchi.com/700-KurdsIran.htm 
Kurds and Formation of Central Government in Iran-Second Edition
http://www.ghandchi.com/700-KurdsIranEng.htm
 
5. آيا فدراليسم اجازه سلب حقوق انساني را به ايالات ميدهد؟ -ويرايش دوم
http://www.ghandchi.com/362-FederalismRights.htm
Does Federalism Allow States To Deny Human Rights
http://www.ghandchi.com/362-FederalismRightsEng.htm

  
6. چرا تجزیه طلبی را محکوم باید کرد -ویرایش دوم
http://www.ghandchi.com/696-Separatists.htm
   

مطالب مرتبط
رهبران سیاسی ایرانیان و رویداد همه پرسی کردستان عراق
http://www.ghandchi.com/1638-rahbaraane-siyaasi.htm

درباره فدرالیسم در برنامه پیشنهادی حزب آینده نگر ایران
http://www.ghandchi.com/754-federalism-va-iran.htm 
Federalism in the Platform of Iran's Futurist Party
http://www.ghandchi.com/754-federalism-va-iran-eng.htm

هشداری به سکولار دموکراتهای ایران در ارتباط با حکومت اقلیم کردستان عراق
http://www.ghandchi.com/1631-hoshar-kurdistan.htm

درباره تئوری غلط لنینی حق تعیین سرنوشت

http://goo.gl/6fLMSy
 

متون برگزیده
http://featured.ghandchi.com

برای حزب جمهوریخواهان سکولار دموکرات و آینده نگر ایران

http://www.ghandchi.com/futuristparty/index.html

SEARCH