در حاشیه اپیتاپ کائوتسکی برای درگذشت لنین

اپیتاپی را که کارل کائوتسکی یک هفته پس از درگذشت لنین در 28 ژانویه 1924 به دعوت روزنامه ایزوستیای شوروی نوشته، یکی از مختصرترین و در عین حال خواندنی ترین نوشته هایی است که در مورد نظرات و فعالیتهای سیاسی لنین به رشته تحریر در آمده و البته ناشران ایزوستیا برای تبلیغات ضد کائوتسکی این دعوت را کردند هرچند به هر حال نوشته کائوتسکی را همان زمان منتشر کردند (1). تأکید کائوتسکی در آن نوشته بر رشد مستقل اندیشی در اروپا در مقایسه با روسیه، بسیار بحث مهمی است و امیدوارم اگر این نوشته کائوتسکی به فارسی برگردانده نشده، ترجمه شود. لازم به یاد آوری است که در اروپای غربی نیز کشوری نظیر آلمان در آن زمان عقب مانده تر بود و حتی "در آلمان سالها پس از بیسمارک دوباره هیتلری پیدا شد، در حالیکه ابداً رژیم نازی عمری طولانی مانند دیکتاتوری کمونیستی در روسیه نداشت چرا که آلمان هم نظیر بریتانیا و فرانسه سالها بود که مردمش مستقل اندیش شده بودند هر چند از آندو کشور عقب تر بود" (2). در ایران خودمان نیز در زمان جنبش سبز موضوع مستقل اندیشی صرفنظر از دیدگاه رهبران آن جنبش، در تیرماه 1389، مورد بحث قرار گرفت (3). اما موضوع دیگری نیز در ارتباط با مقایسه اروپا و روسیه برای اپوزیسیون ایران درس آموز است یعنی برای سوسیال دموکراتهای اروپا نظیر کائوتسکی، سوسیالیسم اقدامی آهسته و از طریق مالیاتهای تصاعدی انجام می شد و نتیجه اش نیز امروز در سیستم های سوسیالیستی اروپا مشخص است و معنایش اقدامی رادیکال نیست و حتی این روش بیشتر نتیجه واقعی انقلابهای 1848 اروپا بود (4)، موضوعی که کائوتسکی هم به آن اشاره دارد و به همین دلیل رهبران مارکسیست اروپا به قول لنین نقد برنامه گوتا مارکس را مخفی کردند، در حالیکه برای لنین و هوادارانش حل معضل فرودستان جامعه قرار بود با آنچه که این قلم، کن فیکون مارکسیستی نامیده، انجام شود (5). همانطور که کائوتسکی به درستی در اپیتاپ می گوید، لنین در عمل مجبور می شود برنامه اقتصادی نِپ را بعد از اولین شکست نخستین طرحهای رادیکال اقتصادی دولت سوسیالیستی در شوروی، قبول کند، اما هدف استراتژیک همچنان حذف مالکیت خصوصی بر وسائل تولید بود در حالیکه امروز می بینیم حذف مالکیت خصوصی راه را برای استبداد در کشورهای کمونیستی هموار کرد (6) و در نتیجه بحث فقط بر سر حذف نکردن مالکیت خصوصی در دورانهایی نظیر نِپ در روسیه یا سالهای نخستین بعد از پیروزی انقلاب چین بعنوان عقب نشینی موقت در برابر سرمایه ملی نیست و موضوع بحث، استراتژی در مورد مالکیت خصوصی بر وسائل تولید است، به عبارت دیگر، حذف مالکیت خصوصی توان اقتصادی را در جامعه برای به چالش کشیدن قدرت مقامات دولتی، از بین می برد وقتی مقامات دولت سوسیالیستی خودشان عملاً می شوند مالک کل جامعه (7). لازم به یادآوری است که برنامه هایی نظیر سوسیال دموکراسی اروپا، آن جذابیت رادیکال را برای روشنفکران کشورهای عقب مانده تر نداشته و ندارد و به همین دلیل نیز لنینیسم در میان سوسیالیستهای این کشورها، نظیر خود روسیه، رشد کرد که کائوتسکی هم به این واقعیت در اپیتاپ مورد بحث اشاره می کند. در نتیجه افکاری نظیر دیدگاه های کائوتسکی و سوسیال دموکراسی اروپا،  در کشورهای عقب مانده تر چندان هواداری نداشت و در آن کشورها کمونیستها نوشته ی لنین یعنی "انقلاب پرولتری و کائوتسکی مرتد" را با آغوش باز می پذیرفتند کتابی که در عنوان آن حتی اصطلاح مشمئز کننده "مرتد" به کار رفته است. اما لنین واقعاً رهبر آن انقلاب پرولتری بود و کائوتسکی نیز لنین را در اپیتاپ خود، "رهبر فقید انقلاب پرولتری" خطاب می کند. آیا برنامه های تغییرات تدریجی نظیر برنامه سوسیال دموکراسی اروپا در آنزمان، برای نسل جدید انقلابی در ایران جذاب است؟ متـأسفانه اگر نگاهی به نوشته های آنارشیستهای ایران بیاندازیم که به مارکسیسم نزدیک شده اند، نظرات این دوستان بیشتر به لنینیسم شبیه است تا سوسیال دموکراسی اروپا.  لازم به یادآوری است که از دیدگاه این قلم حتی سوسیال دموکراسی هم برای ایران بخاطر جانبداری اش از اقتصاد دولتی، نتیجه ای نظیر لنینسم به بار می آورد (8) و در عصر کنونی راهِ کار برای ایران، نه سوسیالیسم، بلکه تدوین و اجرای برنامه ای آینده نگر و حل کردن معضل عدالت اجتماعی از طریق ایجاد فراوانی در جهان است (9)، اما منظور در اینجا، از مقایسه بین بحثهای جاری آینده نگرها و چپ (10) از یکسو، و بحث های کائوتسکی و لنین از سوی دیگر، این مهم است که برای جوامع عقب مانده بنظر میرسد راه های آهسته برای روشنفکران جذابیت کمی دارد و بسیاری در صورت آگاهی به این واقعیت که از سویی عدالت اجتماعی می خواهیم اما نه به قیمت حذف مالکیت خصوصی که برایمان استبداد آورد، یا پاسیو می شوند و می گویند پس یعنی بعد از اینهمه زحمت همین آش و همین کاسه خواهد بود (11) و یا اینکه سراغ برنامه های کن فیکون مارکسیستی و آنارشیستی میروند (12). این معضلی است که جنبش سیاسی ایران پس از سقوط کمونیسم در جهان با آن دست و پنجه نرم می کند و حتی برنامه های رادیکال اسلامگرایان در خاورمیانه جایگزین رادیکالیسم لنینی شده اند و نه برنامه هایی نظیر سوسیالیسم اروپایی. موضوع دیگری نیز که در مقایسه لنین و کائوتسکی می توان گفت قدرت تشکیلات لنینی برای موفقیت بویژه در جامعه ای نظیر روسیه استبدادی بود. درواقع گرچه جنایاتی را که ثابت شده و به دستور لنین انجام گرفته باید محکوم کرد، اما نمی توان نقش لنین را در علم سازماندهی حزبی در تاریخ معاصر بویژه در کشوری استبدادی، نادیده گرفت که کائوتسکی نیز در اپیتاپ خود بر این دستاورد لنین تأکید می کند (13). و در پایان جا دارد در پرتو این بحث ها، به موضوعاتی که امروز برای کار حزبی در اپوزیسیون ایران مطرح هستند و در نوشتار "دلیل حملات شدید تازه به دکتر اسماعیل نوری علا، منوچهر یزدیان و حزب سکولار دموکرات ایرانیان" به آن اشاره شد، توجه کنیم (14).

13. سازماندهی حزبی یک علم است
http://www.ghandchi.com/1330-saazmaandahie-hezbi.htm
http://isdmovement.com/2017/0317/031317/031317-Sam-Ghandchi-Party-organizing-is-a-science.htm

14. دلیل حملات شدید تازه به دکتر اسماعیل نوری علا، منوچهر یزدیان و حزب سکولار دموکرات ایرانیان
http://www.ghandchi.com/2105-nooriala-yazdian.htm
 

متون برگزیده
http://featured.ghandchi.com

برای حزب جمهوریخواهان سکولار دموکرات و آینده نگر ایران

http://www.ghandchi.com/futuristparty/index.html

SEARCH