Iranscope

نگاهی به دیدگاه های آقای محمد امینی درباره پیشینه ی اتنیکی و تاریخ «جمهوری» و «جمهوریت» در ایران

http://www.ghandchi.com/2604-mohammad-amini.htm

پی نوشت هفتم اردیبهشت ماه 1398: بخش بعدی سخنان آقای محمد امینی در ادامه ی بحث آق قویونلو و قره قویونلو و اوزون حسن: https://vimeo.com/332745544

پیش از هر بحثی اجازه دهید تأکید کنیم که درست است اصطلاح «اتنیک» از نظر ریشه ی لغوی به معنی غیراروپایی یا بومی است، اما امروز این اصطلاح مترادف شده با ریشه ی اصل و نسبی شهروندان هنگامیکه برای تأکید مشخص بر رفع تبعیض نسبت به گروهی در جامعه، ضرورتی وجود داشته باشد. مثلاً بحث رفع تبعیض اتنیکی از آذری ها یا کردها در ایران، به معنی به اصطلاح بومی نبودن آنها در ایران نیست، چرا که نه تنها آذری ها و کردها و عربهای خوزستان و بلوچ ها و ترکمن ها، بومی و ساکنان اصلی سرزمین ایران هستند، بلکه اگر به این تأکید مجدد برای رفع تبعیض برای آنها در جامعه ی ایرانِ امروز نیازی نبود، دیگر این بحثهای حقوقی هم بیهوده بود، و در نتیجه ادامه ی بحثهای لغوی درباره تاریخ اصطلاح «اتنیک»، این بحث را گیج تر می کند.

در گذشته، دیدگاه این قلم درباره رفع تبعیض در عرصه اتنیکی، مفصل بحث شده که نظیر رفع تبعیض از زنان و همجنسگرایان است (1)، و دو روز پیش نیز در نوشته ای تحت عنوان "سخنی با برخی حمله کنندگان به مهندس حسن شریعتمداری" (2)، موضوع رفع تبعیض اتنیکی بحث شد، و لازم به یادآوری است که در مورد این گفتمان، دوست عزیز آقای منوچهر یزدیان دبیرکل حزب سکولار دموکرات ایرانیان بسیار بیش از این قلم، صاحب نظر هستند (3). همچنین لازم به یادآوری است که بحثهای دفاع از زبان فارسی باعث سوء تفاهم در این سالها شده است. البته بحث این واقعیت که زبان فارسی زبان دیوانی همه ایران بوده و به قوم معینی ربطی ندارد، مفید و سودمند است. اما باور کنید در ایران، در این 40 سالِ رژیم اسلامی، هیچ تغییری در جایگاه زبان فارسی بوجود نیامده، و خود آخوندها هم که به عربی تلاوت قران می کنند، هنوز مثل پیش از انقلاب، عربی نمی فهمند، که البته نفهمیدن عربی افتخار نیست، اما به هر حال زبان فارسی را در ایران کسی نتوانسته از بین ببرد، و دوستان در اپوزیسیون لطفاً از این افراطی گری در دفاع از زبان فارسی دست بردارند، پان ایرانیسم همانقدر به ما لطمه می زند که تجزیه طلبی. باور کنید نیازی به این کارها نیست و بیشترِ این کارها، به جنبش سیاسی و مدنی در ایران، ضرر زده است (4).

اما درباره نظرات آقای محمد امینی در زمینه ی گفتمان بالا. دو ساعت پیش به گفتاری تلویزیونی از آقای محمد امینی درباره آقویونلو گوش می کردم که بسیار شنیدنی بود (5). این گفتارها ما را هرچه بیشتر با تاریخ اصل و نسبِ گروه بندی های مختلف اتنیکی، مذهبی، و زبانی که در این دیگ بزرگ جامعه ی ایران در هم جوشیده اند، آشنا می کند، و بهتر می توانیم این تنوع اتنیکی را که بزرگترین ثروت ملی ایران در رژیمی سکولار در آینده خواهد بود، قدردان باشیم. در واقع حکومت مذهبی در 40 سال گذشته به اختلافات مذهبی دامن زده است، و هرگونه حکومت اتنیکی نیز به اختلافات اصل و نسبی دامن میزند، اختلافاتیکه بازمانده جامعه کهن ایران هستند و مشکل، اختلاف اتنیکی نیست بلکه تبعیض برمبنای اختلاف اصل و نسب مسأله می آفریند، همانگونه که خود سلطنت یعنی تبعیض بر مبنای اصل و نسب (6).

***

اما در مورد جمهوری و جمهوریت. در چند روز اخیر موضع گیریهای گروهی بنام اتحاد جمهوریخواهان در ارتباط با سپاه پاسداران نشان داد که ابداً بسیاری از این گروه هایی که نام جمهوریخواه بر خود گذاشته اند دغدغه شان جمهوریخواهی نیست و بیشتر آنها، تشکیلاتهای کمونیستی هستند که از به کار بردن نام کمونیست که مدتهاست بی اعتبار شده، خجالت می کشند و خود را با نام جمهوریخواهی معرفی می کنند، اما کارشان حمایت یا توجیه جنایات کوکلاکس کلان های اسلامی است (7). در 40 سال گذشته این دوستان با اینکه نام جمهوریخواهان را برگزیده اند، نه درباره تفاوت جمهوری و سلطنت بحثی کرده اند (8)، و نه سلطنت طلبی را به چالش کشیده اند، و نه درباره مؤلفه های جمهوری آینده نگرِ سکولار و دموکراتیک، بحثی کرده اند، چرا که موضوع اصلی فکری آنها اتحاد چپ است. اما، معنای واقعی جمهوری و جمهوریت نظیر عبارت زیر است که از نوشته ی دیگری نقل می شود، و نشان می دهد «رژیم ضدجمهوریت اسلامی» در ایران، «جمهوری نیست» و به همین دلیل دوستانی نظیر دکتر اسماعیل نوری علا از جنبش سکولار دموکراسی ایران، هیچوقت از عبارت "جمهوری اسلامی،" برای اشاره به رژیم اسلامیِ حاکم بر ایران، استفاده نمی کنند چون آنرا توهینی به جمهوریت می دانند:

"جمهوریت به این معنا است که جمهور مردم نه تنها حکومت را انتخاب می کند بلکه بعد از انتخاب هم از طریق ارگانهای قضاوت مردم نظیر مطبوعات آزاد، پارلمان و سازمانهای مدنی و سیاسی آزاد، بر کار حکومت نظارت می کند و حتی اگر پیش از پایان دوره ی هر مقام، از جمله بالاترین مقام یعنی رییس جمهوری، مردم قضاوت بر پس گرفتن رأی خود کنند، برای برکناری آن مقام از طریق طی مراحل قانونی، اقدام می کنند" (9).

یکی از بهترین پژوهشهایی که درباره تاریخ جمهوری و جمهوریت در ایران شنیده ام در برنامه ای از آقای محمد امینی در سه ماه پیش بود، که به همه ی خوانندگان شنیدن آنرا پیشنهاد می کنم، و خود بسیار از اطلاعات تاریخی مهم آن برنامه، یاد گرفتم، و پژوهشهای ارائه شده ی آقای محمد امینی در مورد جمهوری و جمهوریت در ایران، بسیار عالی بود. در عین حال توصیه می کنم به پلمیکهایی که درباره گروه فرشگرد و حواشی دیگر در آن برنامه هست توجه نکنید که از اصل موضوع منحرف خواهید شد و دلیل آن پلمیکها شاید بخاطر بحثهای روز در زمان تهیه برنامه بوده و امروز که سه ماه از تاریخ تهیه برنامه می گذرد، دیگر اهمیتی ندارند. به هر حال اصل بحث تاریخی آقای محمد امینی را در این برنامه که لینک آن در زیر آمده، اگر مایلید مورد توجه قرار دهید که تحقیقات تاریخیِ بسیار دقیق و ارزنده ای است. با سپاس از آقای محمد امینی برای این کار پژوهشی عالی و امیدوارم اگر فرصت کنند، این مطلب خود را بصورت کتبی هم منتشر کنند که بسیار آموزنده است (10).

به امید جمهوری آینده نگر دموکراتیک و سکولار در ایران،

سام قندچی

IRANSCOPE.COM
http://www.ghandchi.com

سی و یکم فروردین ماه 1398
April 20, 2019

پانویس:

1. دو سه کلمه درباره بحث اتنیسیته، و جنبشهای برای رفع تبعیضهای اتنیکی، مذهبی و جنسیتی
http://www.ghandchi.com/2303-ethnicity.htm

2. سخنی با برخی حمله کنندگان به مهندس حسن شریعتمداری
http://www.ghandchi.com/2597-hassan-shariatmadari.htm

3. گفتگوی بسیار آموزنده منوچهر یزدیان دبیر کل حزب سکولار دموکرات ایرانیان درباره مسأله اتنیک در ایران
http://www.ghandchi.com/2301-manoochehr-yazdian.htm

4. زیاده روی در دفاع از زبان فارسی
http://www.ghandchi.com/767-persian-language.htm

5. محمد امینی: گفتاری درباره آقویونلو در تاریخ نوزدهم ماه آوریل 2019 در برنامه برگی از تاریخ
https://vimeo.com/331474564

6. سلطنت یعنی تبعیض بر مبنای اصل و نسب- ویرایش دوم
http://www.ghandchi.com/499-MonarchyDiscrimination.htm
Monarchy Means Discrimination Based on Ancestory
http://www.ghandchi.com/499-MonarchyDiscriminationEng.htm

7. «اتحاد جمهوریخواهان» هم به کاروان «چریکهای اکثریت» پیوست
http://www.ghandchi.com/2595-etehade-jomhourikhahan.htm

8. تفاوت اساسی جمهوری و سلطنت: مدیسون، مقاله های فدرالیست و ایران
http://www.ghandchi.com/1003-madison-federalist-papers-iran.htm
Main Difference of Monarchy and Republic: Madison, Federalist Papers and Iran
http://www.ghandchi.com/1003-madison-federalist-papers-iran-english.htm

9. دنبال رهبر خردمند یا فرهومند نگردیم، تشکیلات قدرت است و می تواند طلیعه جمهوریتی دموکراتیک، سکولار و آینده نگر باشد
http://www.ghandchi.com/2399-tashkilaat-ghodrat-ast.htm

10. محمد امینی: گفتاری درباره تاریخ جمهوری و سلطنت در ایران در تاریخ سی ام ماه ژانویه 2019 در برنامه برگی از تاریخ در تلویزیون اندیشه

https://vimeo.com/314397876

متون برگزیده
http://featured.ghandchi.com

برای حزب جمهوریخواهان سکولار دموکرات و آینده نگر ایران
http://www.ghandchi.com/futuristparty/index.html