بحثی درباره استقلال در عصر حاضرسام قندچی
http://www.ghandchi.com/1961-esteghlaal.htm
بحثی درباره استقلال در عصر حاضر
سام قندچی
http://www.ghandchi.com/1961-esteghlaal.htm
پی نوشت هفتم اسفندماه 2019: این مطلب یکسال پیش با استفاده از مثال کیم جونگ اون در کره شمالی نوشته شده بود، اما در یکسال گذشته بنظر میرسد کیم جونگ اون هم روشهای گذشته را کنار گذاشته است. به هر حال این مطلب صرفنظر از مثال کره شمالی، همچنان موضوع استقلال را در عصر حاضر توصیف می کند یعنی کشوری نظیر کره جنوبی بسیار بیشتر قادر است روی پای خود بایستد تا کشوری نظیر کره شمالی و دلیلش اینکه دیگر موضوع استقلال طلبی در عصر حاضر نظیر دوران غیرمتعهدها در اواسط قرن بیستم نیست.
پی نوشت شانزدهم ماه مارس
2018:
دو سه کلمه درباره داستان کره شمالی امروز:
http://www.ghandchi.com/1976-daastaane-north-korea.htm
سی و پنج سال پیش از سوی این قلم بحثی باز شد تحت عنوان ترقی خواهی در عصر کنونی (1). در آنزمان جامعه روشنفکری ایران در دیدگاه های فرامدرنیسم یا پسا مدرنیسم با پست مدرنیسم غرق شده بود، در نتیجه در آن زمان حرف زدن از ترقی خواهی، "عقب مانده" می نمود و از دیدگاه پست مدرنیستها به اصطلاح بازگشت به مدرنیسم بود، که بود، اما مدرنیسمی بود که فراصنعتی بود و نه مدرنیسم 200 سال پیش از آن که بر ستونهای دنیای صنعتی بنا شده بود، و به همین دلیل نیز بهترین نقد فرامدرنیسم را دنیل بل نویسنده کتاب اصلی در مورد "برآمدن جامعه فراصنعتی" نوشته است ولی نه در آن کتاب، بلکه در پسگفتار 1996 کتاب دیگر خود تحت عنوان "تضادهای فرهنگی سرمایه داری" ارائه کرده و در واقع خود زنده یاد دنیل بل مرا به مطالعه آن پسگفتار راهنمایی کرد که در نوشتار این قلم درباره فرامدرنیسم نقل قول شده است (2). و همین دیدگاه فرامدرنیسم، مسؤل استدلال های رلاتیویسم فرهنگی در آن زمان بود که حتی یونیورسال بودن حقوق بشر را زیر سؤال می برد (3). در نتیجه نه تنها مفهوم بشریت بموازات مفهوم ترقى، پروگرس، در جوامع غربى شکل گرفته است و خود اصطلاح بشریت، اول بار در قرن دوم میلادى، یعنى در زمان تدوین اولین قوانین مدون روم، بکار برده شده (4)، بلکه ترقی خواهی نیز در کنار حقوق بشر در دنیای مدرن از زمان هیوم مطرح شده که نقطه مقابل دیدگاه فضیلت افلاطون است (5)، و امروز نیز در جهان فراصنعتی، ترقی خواهی و حقوق بشر با هم مطرح هستند، در حالیکه فرامدرنیسم برعکس ظاهر لغوی آن، "پیش" مدرنیسم است و نه "فرا" مدرنیسم.
اما دموکراسی در عصر کنونی نیز بحث مهمی است وقتی باید تأکید کرد دموکراسی حکومت مردم نیست بلکه قضاوت مردم است. گفتمانی که اساساً دستاورد کارل پوپر است و 14 سال پیش در نوشتار این قلم تحت عنوان "دموکراسی حکومت مردم نیست، قضاوت مردم است" (6)، به تفصیل مورد بحث قرار گرفت و سه روز پیش هم در نوشتاری با عنوان "اسلامزدایی، استبداد زدایی، و نهادهای قضاوت مردم" (7) بحث شد و امروز نیز در نوشته ای درباره سهیل عربی و آنارشیسم (8) بیشتر شکافته شد. به عبارت دیگر *دموکراسی امروز* اساساً معنایش با بسیاری از تصوراتی که انقلابیون از دموکراسی حتی نیم قرن پیش داشتند، کاملا متفاوت است.
اما موضوع سکولاریسم نیز وضعیتی مشابه دارد. یازده سال پیش نوشته ای از این قلم منتشر شد تحت عنوان "چرا سکولاريسم آينده ايران را رقم خواهد زد" (9). در آن زمان تصور عمومی در جنبش سیاسی و مدنی ایران این بود که نظیر تجربه آزاد شدن کشورهای بلوک شرق و شوروی، آنچه آینده ایران را رقم میزند موضوع حقوق بشر خواهد بود. شکی نیست که دموکراسی خواهی و حقوق بشر موضوعات کلیدی در مبارزات مدنی و سیاسی ایران بوده و هست همانطور که در بالا نیز اشاره شد، اما امروز هر چه بیشتر برای کنشگران مدنی و سیاسی ایران آشکار شده است که پایان دادن به حکومت مذهبی در ایران از شاهراه سکولاریسم می گذرد و در واقع این حرکت امروز آنقدر قوی است که در انتخابات ریاست جمهوری 10 ماه پیش حجت الاسلام ابراهیم رییسی گرچه افشاگری در مورد نقش وی در ارتباط با جنایات دهه 60 بسیار برای رویگردانی مردم از او اهمیت داشت اما آنچه او را منفرد کرد تبلیغات شدید ضد سکولاریسم آیت الله احمد علم الهدی (10) بود که حتی در تظاهرات دی ماه 1396 وقتی آیت الله علم الهدی خواست روش مشابه تبلیغات ضدسکولار را برای بازگرداندن شانس حجت الاسلام ابراهیم رییسی برای جانشینی ولی فقیه به کار برد، با حرکت هواداران آقای محمود احمدی نژاد (11) در مشهد مواجه شد که اتفاقاً خواسته اند از سکولاریسم برای راه یافتن به دل مخالفان جمهوری اسلامی بهره برند و البته می دانیم که اساساً جنبش مردم این هردو را به کنار زد و خیزش 96 (12) به اینگونه آغاز انقلاب 21 ایران (13) را اعلام کرد. به هر حال آنچه سکولاریسم امروز در ایران است نیز با سکولاریسم ابتدای جامعه مدرن که در ایران از زمان قائم مقام و امیرکبیر و مشروطیت مطرح بوده تفاوت دارد، و پنج سال پیش در نوشتاری تحت عنوان "سکولاریسم امروز" (14)، بحث شد.
اما با این پیشگفتار طولانی در اینجا هدف برخورد به موضوع دیگری است که برای جنبش سیاسی ایران در یک قرن گذشته اهمیت کلیدی داشته و آنهم موضوع "استقلال" است. با این وجود پیش از هرچیز لازم است هشدار دهم آنچه اینجا می نویسم نباید باعث سوء تفاهم شود که کسی فکر کند این قلم وابستگی و عامل کشورهای دیگر بودن را تبلیغ می کنم که ابداً بحث این نیست و در گذشته در مورد دریافت کمک های خارجی (15) و حمله خارجی به ایران (16) آنقدر نوشته ام که موضع این قلم در مورد آن مباحث سیاسی روشن است. اما *استقلال طلبی امروز* حتی با دوران شادروان دکتر محمد مصدق متفاوت است چرا که ما در دنیایی گلوبال زندگی می کنیم که اتفاقاً این اقتصاد گلوبال بیشتر به نفع کشورهایی مانند هندوستان شده که در زمان مصدق از بنیانگذاران و رهبران غیرمتعهدها بودند و برعکس دست راستی های افراطی کشورهای متروپل نظیر ماری لوپن در فرانسه و همتایان آنها در بریتانیا، آمریکا و آلمان اتفاقاً در مقابل گلوبالیسم قرار دارند و نوعی به اصطلاح استقلال از اقتصاد گلوبال و حمایت گرایی اقتصادی را دنبال می کنند و فکر می کنند که با اینکار قادرند از انتقال مشاغل و درآمد به کشورهایی نظیر هند، ویتنام، مالزی، اندونزی، تایوان، کره جنوبی، چین و امثالهم جلوگیری کنند. بریتانیا حتی با همین منطق از اتحادیه اروپا با طرح برکسیت بیرون آمده است. یعنی به اصطلاح استقلال مدل قدیم که کشوری نظیر کره شمالی دنبال می کند نتیجه اش فقر و فلاکت مردم آنکشور است در حالیکه اقتصاد به اصطلاح "وابسته" به گلوبالیسم کره جنوبی، هندوستان، چین، تایوان، و سنگاپور باعث شکوفایی اقتصادی آن کشورها شده است. البته این حرف در مورد همه کشورهای در حال رشد صادق نیست، مثلاٌ کشورهای اروپای شرقی که امروز آزاد هستند نتوانسته اند جایگاه برجسته ای برای خود در اقتصاد گلوبال دست و پا کنند. اما نتیجه این روند آن است که *استقلال امروز* دیگر با طرح موازنه منفی دکتر مصدق یا با نظرات نه شرقی، نه غربی آیت الله خمینی، به دست نمی آید، به عبارت دیگر باید در اقتصاد گلوبال فعال بود و برای خود جایگاه شایسته کسب کرد و قهر کردن از جهان باعث شکوفایی اقتصادی نمی شود، کاری که کره شمالی با سیاست پدربزرگ رهبر فعلی آن کشور سوسیالیستی موروثی انجام داده است، یعنی از "استقلال" برای خود ایدئولوژی درست کرده اند و نامش را هم گذاشته اند *جوچه* که به معنی ایزوله ماندن از بقیه دنیا است، نظریه ای که در زمان شکاف شوروی و چین کیم ایل سونگ در کره شمالی مطرح کرد و البته شاید در آنزمان در اردوگاه سوسیالیستی به آنها استقلال عمل داد اما خودشان همچنان جوچه را اتکا به خود، معنی می کنند در حالیکه در حقیقت معنایش برای آنکشور وابستگی به چین شده که حاضر است با این رژیم توتالیتر کنار آید و محصول آن برای مردم کره شمالی نیز فقر و فلاکت است که حتی ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه بتازگی اذعان کرد که این خط مشی عملاً به قیمت علف خوردن مردم کره شمالی تمام شده است. امیدوارم در آینده فرصتی پیش آید تا بیشتر موضوع استقلال در عصر حاضر را مورد بحث قرار دهیم.
به امید جمهوری آینده نگر دموکراتیک و سکولار در ایران،
سام قندچی
IRANSCOPE.COM
http://www.ghandchi.com
سیزدهم اسفند ماه 1396
March 4, 2018
پانویس:
1. ترقی خواهی در عصر کنونی- متن کامل - ویرایش دوم
http://www.ghandchi.com/352-taraghikhahi.htm
2. پسامدرنیسم یا پست مدرنیسم شکل دهنده اسلامگرائی
http://www.ghandchi.com/304-Postmodernism.htm
Postmodernism Shaping Islamism
http://www.ghandchi.com/304-PostmodernismEng.htm
3. Trying Out One's New Sword by Mary Midgley
http://www.ghandchi.com/newsword.pdf
4. رجوع کنید به کتاب "تاریخ ایده ترقی" نوشته رابرت نیزبت که بررسی جامعی از تاریخ ایده ترقی است.
5. برای دیدگاه هیوم به بحث جان
رالز در کتاب سخنرانی هائی درباره تاریخ فلسفه اخلاق مراجعه کنید که در پایان
نوشتار جمهوری آینده نگر در لینک زیر بحث شده است:
http://www.ghandchi.com/411-FuturistRepublic.htm
Iran's Futurist Republic-Third Edition
http://www.ghandchi.com/411-FuturistRepublicEng.htm
برای دیدگاه افلاطون به نوشتار
قانون و ايران: فضيلت يا حقوق در لینک زیر مراجعه کنید:
http://www.ghandchi.com/295-ghAnoon.htm
Iran & Law: Virtue or Rights
http://www.ghandchi.com/295-Law.htm
6. دموکراسی حکومت مردم نیست،
قضاوت مردم است
http://www.ghandchi.com/313-Judgment.htm
Democracy is Not People's Rule, It is People's Judgment
http://www.ghandchi.com/313-JudgmentEng.htm
7. اسلامزدایی، استبداد زدایی، و
نهادهای قضاوت مردم
http://www.ghandchi.com/1959-ghezaavate-mardom.htm
8. سهیل عربی خواستار تجمع در
مقابل زندانهای قرچک، تهران بزرگ و رجایی شهر برای آزادی زندانیان سیاسی شد
http://www.ghandchi.com/1960-soheil-arabi.htm
9. چرا سکولاريسم آينده ايران را
رقم خواهد زد
http://isdmovement.com/2016/0916/093016/093016-Sam-Ghandchi-Why-secularism-is-needed-for-the-future-of-Iran.htm
http://www.ghandchi.com/491-SecularismFuturism.htm
10. اظهارات آیت الله علم الهدی بر علیه سکولاریسم
11. اقدامات تیم آقای محمود احمدی نژاد علیه کانداتوری حجت الاسلام ابراهیم رییسی
12. خیزش 96
13. انقلاب 21 ایران
14. چند کلمه در مورد سکولاریسم
امروز
http://www.ghandchi.com/1094-enghelaabe57-va-secularism-e-emrooz.htm
http://isdmovement.com/2015/0315/030215/030215-Sam-Ghandchi-On-todays-secularism.htm
15. دربارهء گرفتن کمک از خارجی
ها
http://isdmovement.com/2015/0715/072915/072915.Sam-Ghandchi-On-getting-help-from-foreign-countries.htm
http://www.ghandchi.com/925-foreign-help.htm
16. یک جهان بینی از سوی شهر
مرتدان
http://www.ghandchi.com/314-Vision.htm
A World Vision from City of Heretics
http://www.ghandchi.com/314-VisionEng.htm
فراسوی جنگ
http://www.ghandchi.com/357-BeyondWar.htm
Beyond War
http://www.ghandchi.com/357-BeyondWarEng.htm
متون برگزیده
http://featured.ghandchi.com
برای
حزب جمهوریخواهان سکولار دموکرات و آینده نگر ایران
http://www.ghandchi.com/futuristparty/index.html
