سپاس از دوستان بهایی

سپاس از دوستان بهایی

سام قندچی

http://www.ghandchi.com/1660-doostaane-bahai.htm

در خانواده ای شیعی مذهب بزرگ شدم که نماز پدر و مادر ترک نمی شد اما اجبار در مذهب هم وجود نداشت و شخصاً نیز بعد از مطالعه قرآن، تورات، انجیل و بخشهایی از کتب مذهبی دیگر، در همان 12 سالگی تصمیم گرفتم که غیرمذهبی باشم (1). یکی دو سالی نظرات شعرا و صوفیان از جمله پژوهشهای نویسندگانی نظیر سعید نفیسی را مطالعه کردم و از 14 سالگی کاملاً علم گرا شدم و تا به امروز خود را غیرمذهبی قلمداد می کنم هرچند در مورد بحثهایی نظیر "خدا" آگنوستیک بوده و هستم (2). اما در خانواده ما، خویشاوندی بود که در ابتدا حتی آبجو می خورد، اما بعد از کودتای 28 مرداد از نیروی سوم جدا شد و به هواداران آیت الله خمینی پیوست و در حد خود نیز در به قدرت رساندن رژیم اسلامی تلاش کرد و تا پایان عمر به آیت الله خمینی وفادار ماند (3). هر وقت در جوانی خانه آن خویشاوند میرفتم می دیدم که آنها راه اندازان مهدیه ای در محله خود بودند و حجتیه را نیز ذکر می کردند اما نمی دانم که با حجتیه در ارتباط بودند یا نه. به هر حال همیشه در خانه آنها درباره بهاییان می شنیدم ولی هیچوقت تا در ایران بودم با هیچ بهایی آشنایی نداشتم. آن قوم و خویش ما هم فقط با دوستان مهدیه ای خود درباره مقابله با تبلیغات بهاییان حرف می زد و اینجانب اصلاً نمیفهمیدم از چه حرف می زنند و چون علاقه ای هم به مذهب نداشتم کنجکاو نمی شدم. فقط خودم هرازچندگاهی با آن قوم و خویش وارد بحث در مورد اسلام از دیدگاه علم می شدم و او هم فوراً از وحی حضرت محمد برای اثبات ادعاهای خود دلیل می آورد و در پاسخ می گفتم که اگر اسلام را دارم زیر سؤال می برم شما که نمی توانید برای رد بحث، از آنها نقل قول کنید و بعد که می دیدیم بحثمان به نتیجه ای نمیرسد، از خیر این بحثها می گذشتیم. بعد از دیپلم متوسطه که به خارج آمدم و در کنفدراسیون دانشجویان ایرانی فعال شدم دوستان بهایی، همانقدر بهایی بودند که ما مسلمان، و بحث مذهب اصلاً مطرح نمی شد. حتی به یاد دارم که با دختر خانم دکتر فرخ رو پارسا (4) در کنفدراسیون آشنا بودم، و البته بعد از انقلاب نه او را دیدم و نه از او خبری دارم، اما آن روزهای کنفدراسیون پیش از انقلاب، حتی یکبار هم فکر نکردم که او از خانواده ای بهایی است، و در واقع کنفدراسیون اساساً تشکیلاتی سکولار بود که البته سکولار بودن خوب، اما متأسفانه در مورد تضییقات مذهبی علیه بهاییان ابداً توجهی وجود نداشت، و خود بهاییان عضو کنفدارسیون نیز تا آنجا که به یاد دارم حرفی در این موردها نمی زدند. شاید اعضا کنفدراسیون نیز مانند بقیه ایرانیان، سکولاریسم را خدادادی تصور می کردند (5). بعد از انقلاب، دیدم که چه جنایاتی در ایران علیه بهاییان صورت گرفت و در کنار تمام تبعیضات علیه یهودیان و اهل تسنن و دیگر جوامع مذهبی، محکوم کردم اما حتی هنوز یک بهایی را نمی شناختم که بدانم یا توجه کنم که بهایی است. بعد از بازگشت به آمریکا وقتی که در سال 1983 در برکلی کالیفرنیا، بنیاد فرهنگ ایران و کتابخانه دهخدا را به همراه تنی چند از دوستان تأسیس کردیم با آقای منصور تأیید، آشنا شدم که فیزیکدان بود و گروه تئاتری در برکلی داشت. اما در آن زمان نمی دانستم ایشان بهایی است و هنوز با اینکه چهار سال از انقلاب گذشته بود، در خارج کشور نظیر دوران کنفدراسیون بود که فعالان سیاسی حرفی از پیشینه مذهبی خود و خانواده شان نمی گفتند. البته بعدها آقای منصور تأیید نمایشنامه های بسیار آموزنده ای در مورد تجربه های خانواده های بهایی تهیه و اجرا کردند که در اینترنت دیدم. در واقع اولین آشنایی واقعی این قلم با بهاییان در اینترنت بود. وقتی در گروه اس سی آی در اوائل سالهای 1990 فعال بودم با چند دوست بهایی آشنا شدم که در آن گروه خبری یوزنت مطلب می گذاشتند، از جمله هوشیار نراقی که سالها بعد، تاریخچه روزهای اول ایرانیان را در اینترنت، به رشته تحریر در آورد (6). دستکم تا آنجا که می دانم هوشیار همانقدر غیرمذهبی بود که این قلم است اما چون از خانواده ای بهایی آمده بود در مورد تضییقاتی که علیه بهاییان در ایران، چه بعد از انقلاب و چه قبل از آن شده بود بسیار مطلع بود و از او بسیار آموختم. در همان زمان همانگونه که از اندیشه های مختلف سیاسی و فلسفی همیشه نقد نوشته ام، در مورد اندیشه های مذهبی نیز نقد می نوشتم و از جمله در مورد اسلام یا دیانت بهایی. در مورد اسلام که می دانیم که در اینترنت هواداران رژیم جمهوری اسلامی بویژه در آن روزها حتی دیدگاه های فردی سکولار و علم گرا نظیر این قلم را نمی توانستند تحمل کنند. اما برخی دوستان بهایی نیز وقتی نقد نظری در مورد دیانت بهایی یا روشهای تشکیلاتی آنها نوشتم، تصور می کردند هدف این قلم، ضدیت با موجودیت بهاییان است در حالیکه همواره به رغم نقد از همه مکاتیب فکری، از حقوق بشر پیروان همه مذاهب و ایدئولوژی ها از جمله از حقوق بشر بهاییان دفاع کرده ام (7). دوستانی نظیر هوشیار نراقی همیشه در کنارم بودند هرچند سالها است که تماسی نداشته ایم. در واقع اینکه بسیاری از جوامع مذهبی یا قومی یا سیاسی ایرانی در خارج، خود را از بقیه ایرانیان ایزوله کرده اند فقط تقصیر آنها نیست و مشکلی دو طرفه است اما حتی حرف زدن از این موضوعات هم باعث کدورت می شود و به همین دلیل بسیاری از دوستان برای اجتناب از سوء تفاهم، اصلاً حرف نمی زنند. به هر حال با دوستان بهایی زیادی در اینترنت آشنا شدم و از جمله خانم سیمین همتی-راسموسن که نه تنها در روزهای گروه خبری اس سی آی نمی دانستم بهایی است بلکه بعدها نیز که به همراه دوست مرحوم حمید گنجینه به خانه ام در آن روزگار در کالیفرنیا آمد (8)، و هنوز هم نمی دانستم ایشان بهایی است گرچه می دیدم که برخی حزب اللهی های گروه خبری اس سی آی، سیمین را بهایی خطاب می کردند، ولی کنجکاو نبودم. چند سال پیش که دوباره تماس خانوادگی داشتیم در ارتباط با یک برنامه فرهنگی بهاییان در شیکاگو تازه بحث پیش آمد. سیمین یکی از معدود انسانهایی است که واقعاً سکولاریسم را فهمیده است، و هرچند سالهاست فرصتی پیش نیامده که تجدید دیدار کنیم اما همیشه در دل ما جا دارد. پس از آمدن به واشنگتن، در صدای آمریکا با آقای رامش راسخ آشنا شدم. پدر ایشان از رهبران معروف بهاییان ایرانی است، اما نمی دانم که چرا همیشه آقای رامش راسخ از این قلم فاصله می گرفت و حتی حاضر نبود دو کلمه حرف بزند. بعد هم که چند سال پیش مأموران جمهوری اسلامی مقاله ای درباره همجنسگرایان و ضد بهاییان با جعل نام این قلم منتشر کردند که در اطلاعیه ای خبررسانی کردم که جعلی است (9). آنچه در همه تجربه زندگی ام نه تنها در مورد بهاییان، بلکه در مورد جوامع مذهبی و قومی و زبانی ایرانی آموخته ام این است که بزرگترین دشمن همه ما جدایی و باز نبودن با یکدیگر است که حتی در همین شهر واشنگتن که این قلم زندگی می کند، می بینم که مثلاً دوستان کرد ایرانی برای خود انجمن دارند اما در فعالیتهایی که عمومی تر است و همه ایرانیان برگزار می کنند کمتر شرکت می کنند و اگر هم شرکت کنند درباره مسائل خودشان حرفی نمی زنند و یا سخنرانی در مورد نارضایتی های خود از چه رژیم اسلامی و چه دیگر ایرانیان ارائه نمی کنند. چگونه قرار است همه ما ایرانیان یکدیگر را بعنوان انسان بشناسیم اگر نتوانیم از پیشینه مذهبی و قومی و زبانی یکدیگر و معضلاتی که با آن طی سالها دست و پنجه نرم کرده ایم، حرف بزنیم. تجزیه طلبی قومی (10) یا فرار از یکدیگر بخاطر اختلافات مذهبی درد ما را دوا نخواهد کرد و فقط صدور اعلامیه های کلیشه ای حمایت از حقوق بشر گرچه مفید، اما کافی نیست. همین روز گذشته بحث بسیار جالب دکتر اسماعیل نوری علا را در مورد کردستان گوش می کردم و حظ بردم که نه تنها بحثهای تئوریک بسیار درستی در این رابطه مطرح می کرد بلکه حاضر شده بود با دیگرانی که نقطه نظرات مخالف را از سوی گروه های قومی مختلف بیان می کنند، به گفتگو نشیند (11). اگر این قلم که از 12 سالگی غیرمذهبی بوده ام و در عرصه سیاسی هم فعال، اینهمه سال از هموطنان بهایی ام و دردهایشان دور مانده ام، چه می توان از دیگران انتظار داشت. چند روز پیش که بحث روهینگیا در برمه پیش آمده بود نقدی در این مورد به برخی دوستان در جنبش سیاسی نوشتم و موضوع حقوق بهاییان را مطرح کردم (12)، که امیدوارم با این نوشتار منظور بحث روشن تر شده باشد. امیدوارم همه جریانات اپوزیسیون ایران به این موضوع بیشتر توجه کنند، همانگونه که سالهاست حقوق همجنسگرایان ایرانی اساساً از قلم اپوزیسیون سیاسی و مدنی ایران افتاده است (13).

به امید جمهوری آینده نگر دموکراتیک و سکولار در ایران

سام قندچی، ناشر و سردبیر ایرانسکوپ
http://www.iranscope.com

http://www.ghandchi.com
بیست و هشتم مهر ماه 1396
October 20, 2017

پانویس:

1. آقای گنجی، شاید منظور احمد علم‌الهدی را درست متوجه نشده اید
http://www.ghandchi.com/1381-akbar-gani-alamolhoda.htm

2. خدا و ما -ویرایش دوم
http://www.ghandchi.com/844-god-and-us.htm
The God and Us
http://www.ghandchi.com/844-god-and-us-english.htm

3. جنبش مدنی ربطی به اصلاح طلبی اسلامی ندارد
http://www.ghandchi.com/1105-madani-eslahtalabi-nist.htm

4. زادروز زنده یاد دکتر فرخ رو پارسا
http://www.ghandchi.com/1137-farrokhroo-parsa.htm

5. چند کلمه درباره سکولاریسم امروز
http://www.ghandchi.com/1094-enghelaabe57-va-secularism-e-emrooz.htm
http://isdmovement.com/2015/0315/030215/030215-Sam-Ghandchi-On-todays-secularism.htm

6. هوشیار نراقی: گذری كوتاه در تاريخ ايرانيان در اينترنت
http://www.ghandchi.com/gozari.htm

7. درباره بهاییان

https://goo.gl/3f7jhm

8. یادی از حمید گنجینه در آغاز کار فوروم آینده نگر ایرانسکوپ
http://www.ghandchi.com/551-HamidGanjineh.htm

9. اطلاعیه سام قندچی در تکذیب مقاله "آئین بهاییت در تقابل با مبانی حقوق بشری"
http://www.ghandchi.com/etelaieh-ma-hastim.htm

10. تجزیه طلبی
https://goo.gl/pcPTr8

11. گفتگوی 19 ماه اکتبر 2017 دکتر اسماعیل نوری علا و رضا حسین بر تحت عنوان آینده ایران در گروی چیست؟ در تلویزیون کلمه در برنامه چشم انداز - گذر به فردایی بهتر(قسمت دوم)
https://www.youtube.com/watch?v=nR5RxJYXqbQ

درباره دکتر اسماعیل نوری علا

https://goo.gl/iwJTcF

12. داستان برخی مدافعان ایرانی روهینگیا و برخوردشان به بهاییان ایران
http://www.ghandchi.com/1629-rohingya.htm

13. درباره وضعیت همجنسگرایان ایران

https://goo.gl/Aw4eQw

برای حزب جمهوریخواهان سکولار دموکرات و آینده نگر ایران

http://www.ghandchi.com/futuristparty/index.html

متون برگزیده
http://featured.ghandchi.com

برای حزب جمهوریخواهان سکولار دموکرات و آینده نگر ایران

http://www.ghandchi.com/futuristparty/index.html